Stedelijke natuur onder druk
AlgemeenDe afgelopen maanden laten zien wat een strijd de natuur moet leveren om de hete, droge zomers te doorstaan. Bomen laten hun blad vallen, gras verdort en tijdens tropische temperaturen is er haast geen vogel te zien of te horen. Imkers voeren hun bijen bij want het nectar in bloemen droogt op. Toch is er reden tot optimisme.
HENGELO - Vanuit Den Haag komt een duidelijk mandaat: snel bouwen. In Hengelo zijn al veel projecten bezig, zoals aan de Marskant, Laan Hart van Zuid en naast de Woolder Es. Er moet meer gebouwd worden dan eerst gedacht, vreest Rob Lehr, waarnemend voorzitter van de Natuur en Milieu Raad (NMRH). In mei heeft zijn organisatie een bezwaar ingediend tegen het bouwen bij Sportlaan Driene, waardoor een gewaardeerde groenstrook in gevaar komt. “Hetzelfde kunnen we constateren bij de plannen voor Industriestraat/hoek Willem de Clercqstraat”, meent Lehr.
In Almelo was er recent een conflict over het omzagen van 120 gezonde moeraseiken aan de Zeven Bosjes, tussen Milieudefensie-activisten en de gemeentelijke plantsoenendienst. Lehr vreest dat groen moet inleveren. “Het goede nieuws is dat het bestemmingplan buitengebied is vastgesteld: de bebouwde kom wordt niet uitgebreid. Maar het stadsklimaat moet niet verder veranderen, dus we gaan om de tafel met de gemeente en projectontwikkelaars.”
Stijn Vrijkorte, communicatiemedewerker bij gemeente Hengelo, ziet ook in dat de druk op de openbare ruimte groot is. “Wij proberen hierin een zo goed mogelijk evenwicht te vinden. Omdat er zoveel verschillende belangen spelen, is dat niet altijd gemakkelijk. Iedereen wil prettig wonen, iedereen wil zijn auto kwijt, bedrijven vragen ruimte. Maar we willen ook voldoende groen en water behouden en deze waarden versterken in de stad. Dit blijft een zoektocht waarin geprobeerd wordt alle belangen zo goed mogelijk af te wegen.”
Vrijkorte kan er kort over zijn: “We streven naar een groene en leefbare stad, nu en in de toekomst.” Het stedelijke groen optimaliseren en kleinwild, vogels en kikkers een leefbare omgeving bieden vindt hij essentieel, gezien de duidelijke gevolgen van klimaatverandering. “Groen is een basisvoorwaarde voor de gezondheid van haar inwoners - mens en dier – zorgt voor sfeer, beleving van de seizoenen en overzicht. Het is noodzakelijk om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen en water vast te houden. De bladeren van bomen en struiken leveren zuurstof en nemen fijnstof en CO2 op. In warme perioden geeft groen schaduw en verkoeling.
De stadsnatuur kan versterkt worden door meer biodiversiteit te creëren in ecologisch beleid. Dus kiezen voor soorten die aantrekkelijk zijn voor vogels, zoals bes-dragende bomen en struiken, en voor bijen en andere bestuivende insecten. Ook werkt de gemeente samen met het Waterschap aan een natuurlijke inrichting van beekzones. Verder zijn de oppervlaktes aan bermen en graslanden die ‘ecologisch’ gemaaid worden uitgebreid - van 107 naar 236 hectare - zodat meer natuurlijke kruiden zich daar kunnen ontwikkelen. Al deze groene gebieden en zones bieden plek aan insecten, vlinders, vogels en kleine zoogdieren om te leven, te schuilen, nesten en holen te maken, voedsel te vinden, een partner te vinden en zich veilig te kunnen voortbewegen.
Ecologisch maaibeheer is goed te zien in veel bermen en graslanden in de stad, maar het ontwikkelen van de gewenste kruidenrijke vegetaties kost tijd. Pas na enkele jaren geduldig verschralen, door één- tot tweemaal per jaar te maaien met afvoer van het maaisel, zullen steeds meer bloeiende kruiden zich laten zien. In de eerste paar jaar zullen de grassen en ruigtekruiden nog de overhand hebben. Daar waar het maaibeheer al langer wordt uitgevoerd zijn de gewenste resultaten te zien, bijvoorbeeld de bermen aan de Beneluxlaan, de kruidenwadi in het Broekpark (langs de Waterjuffer) of het grote veld aan de Houtmaatweg.
Vanuit gemeentebeleid is men meer gaan inzetten op ecologie, ofwel kringlopen en zelfregulering van de natuur. Op den duur betekent dat minder ingrepen en dus minder kosten. “Helemaal niet ingrijpen (lees: beheren) is in de stedelijke omgeving geen optie”, aldus het Groenplan Hengelo. Voor een natuurlijk systeem dat zichzelf volledig in stand houdt is veel meer oppervlakte nodig dan de stad met al haar gebouwen, wegen en pleinen biedt. Een volledig natuurlijk evenwicht is in de stedelijke omgeving niet haalbaar. Groenbeheer blijft nodig. Maar dit beheer kan zodanig gevoerd worden dat minimaal ingrijpen nodig is om op de oppervlakte die wel beschikbaar is, optimale zelfregulering van de natuur mogelijk te maken.
door Marjolein van Loenen
