Geschiedenis van Hengelo
Tuindorp het Lansink
door Gerrit ter Welle
Tuindorp ’t Lansink, gesticht in mei 1911, is een van de oudste en best bewaarde tuindorpen van ons land. Gebouwd op initiatief van fabrikant Stork, die een alternatief zocht voor de bedompte arbeiderswijken uit zijn tijd. Gekoesterd door de bewoners van nu, die er mede voor hebben gezorgd dat hun Tuindorp beschermd dorpsgezicht is geworden.
In het door Marco Krijnsen en Homme Martinus geschreven boek ‘Ons Tuindorp – Tuindorp ’t Lansink: van idee tot monument’ zegt Roel Kok (oud-voorzitter Stichting Tuindorp) in de inleiding over het ontstaan van het Hengelose tuindorp. Wanneer, aldus Kok, Charles Theodoor (C.T.) Stork met zijn machinefabriek op 4 september 1868 de basis legt voor de industriële ontwikkeling van Hengelo, kan hij nog niet beseffen welke gevolgen die stap zal hebben.
Het is zijn zoon Coenraad Frederik (C.F.) Stork die een halve eeuw later merkt hoe nijpend het woningtekort van de jonge industriestad is geworden. ‘Meneer Coen’ ontwikkelt het tuindorp als een ‘kolonie voor arbeiders en beambten, met veel licht en lucht, en betaalbare huren. Bij Stork begrijpen ze hoe je kapitalisme en socialisme kunt verenigen'. In 2003 roept het Rijk Tuindorp ’t Lansink uit tot beschermd dorpsgezicht.
Het in 1992 verschenen en door Homme Martinus geschreven boekje ‘Wandelen door het tuindorp Het Lansink beschrijft in het kort ook de ontstaansgeschiedenis en hoe het tuindorp is ingericht. Aanvankelijk is men er vanuit gegaan dat niet meer dan twee woningen onder één kap gebouwd zou worden. Maar omdat woningen ook aan de achterzijde te bereiken waren middels tuinpaden, en er de brede straten en tuinen vóór de huizen voldoende ruimte en uitzicht boden, bleken de bezwaren tegen meer woningen onder één kap niet groot. Later is men er toe overgegaan om vier, soms zes, woningen onder één kap te bouwen.
Het tuindorp is door de jaren heen als totaal goed bewaard gebleven
Door de hoofdstraten zoveel mogelijk van noord naar zuid te laten lopen, werd bereikt dat de voor- en achtergevels gedurende een deel van de dag door de zon beschenen wordt. En dat gaf architecten weer de mogelijkheid om enige afwisseling te brengen in de situering van de woonkamers.
Het tuindorp is door de jaren heen als totaal goed bewaard gebleven. In het boekje verder beschrijvingen van drie wandelingen door Tuindorp ‘t Lansink; een korte, een middellange en een lange route, waarin het principe van de tuindorpgedachte duidelijk wordt: een gemengde bewoning van arbeiders, beambten en directieleden naast elkaar.
In 1995 verscheen het boekje ‘Bad- en zweminrichting ’t Tuindorp’ over de geschiedenis van een zwembad, geschreven door Homme Martinus. Bij de bouw van tuindorp ‘t Lansink had men grond nodig voor het ophogen van het moerassige bouwterrein. Dit zand werd afgegraven op een gebied aan de zuidkant van het bouwterrein. Aan deze grondafgraving heeft de vijver zijn ontstaan te danken die voor de bewoners een prachtige gelegenheid vormde om er in de zomer te gaan zwemmen.
Wilt u meer weten over de geschiedenis van Hengelo, breng dan een bezoek aan Museum Hengelo aan de Beekstraat 51 of neem contact op met het museum: 074 – 259 4216 of info@museumhengelo.nl.
Zie ook de website