Tante Pliesie-Juf Smit
HENGELO - Inmiddels ligt deel 40 van Uit het verleden van Hengelo voor u. Dit keer vertelt Marinus van Rooy u meer over de eerste vrouwelijke politieagent in Twente.
Het zal in 1953 geweest zijn toen er op het politiebureau aan de Marskant onder de agenten een verhaal de ronde deed waarvan velen nog dagenlang vervuld waren. Wat was er toch aan de hand dat veel agenten achter hun hand wat meewarig lachten? Het verhaal deed de ronde: "Hij tha heurd, dr komp hier een vrouwlijke agent." Het was in die tijd de gewoonte dat het politiekorps in Nederland alleen uit mannelijke leden bestond. In Amsterdam had je een vrouwelijke agent die geen enkele invloed had. In geheel Twente en omstreken was er nog geen vrouwelijke agent en nu plotsklaps in Hengelo wel eentje. "Ad dat mer good geet", was de algemene opinie op het bureau in Hengelo. Wel werd er reikhalzend naar uitgezien wie en wat dat wel zou zijn.
Wel, ze kwam in 1953 en voorlopig was ze niet van plan te verdwijnen. Het was Harcolien Smit, de eerste vrouwelijke agent in Twente. De eerste kennismaking met haar mannelijke collega's verliep uitstekend. alleen haar voornaam kwam in het begin niemand te weten. Zij liet duidelijk weten dat zij niet in Hengelo was benoemd om straat- of verkeersdienst uit te voeren. De taak die zij toebedeeld kreeg, lag op een geheel ander gebied. Men vroeg haar om onder de jeugd haar zegenrijk werk te verrichten. Zij ontpopte zich als een soort tweede moeder voor de schoolgaande jeugd. De taken die zij toebedeeld kreeg en tot zich trok waren niet op één hand te tellen. Zij begon met de opleiding bij de jeugd en om veilige oversteekplaatsen te bewerkstelligen. Dit alles onder de naam verkeersbrigadiers. Het resultaat was dat veel ouders hun kinderen van en naar school lieten gaan zonder daar zorgen om het verkeer om te hebben. Het was juist in die jaren 60 dat de verkeersdrukte enorm toenam.
Politieagent in traditionele dienst was zij allerminst. Voor de jongste jeugd werd zij Tante Pliesie genoemd, door de iets oudere jeugd Juffrouw Smit. Ik zeg oudere jeugd, daar bedoel ik mee de jeugd die het basisonderwijs verlaten had en doorstroomde naar het voortgezet onderwijs. De schoolvakanties duurden twee maanden, tot grote ramp van de ouders, die hun kinderen bezig moesten houden. En daar had Tante Pliesie het volgende op gevonden. Zij richtte een toneelclubje op voor de iets oudere jeugd. Dit toneelclubje gaf voorstellingen aan ouders en belangstellenden op het fabrieksterrein van Dijkhof waar trappen gemaakt werden aan de Beukweg achter de apotheek. Ja, wat deed Juf Smit eigenlijk niet? Het was bijna teveel om op te noemen. Zij legde de basis voor de antiknalactie die kinderen aanspoorde rond oud en nieuw geen vuurwerk te kopen, maar geld in te zamelen om gehandicapte leeftijdsgenootjes aan een rolstoel te helpen. Dat was een actie van de winterdag. Voor de zomerdag had zij een andere actie. Zij richtte via de scholen een groep plantsoenbrigadiers op die het openbaar groen bij hen in de buurt schoon hielden. Zij had als motto: "houd de kinderen bezig dan halen ze geen kattenkwaad uit".
Deed zij nog meer? Was zij van nog meer initiatiefneemster? Ja zeker, een belangrijk punt zou ik bijna vergeten. Aan de Enschedesestraat tegenover de Bataafsekamp staat het onderstuk van een molenhuis van een molen die hier vroeger aanwezig was. Dit was de molen van Weggeman, waarvan in 1910 de wieken verwijderd zijn. Dit onderstuk van deze molen is jarenlang bevolkt geweest door Juf Smit met gehandicapte kinderen die aan een rolstoel gebonden waren. Zij deed spelletjes met deze kinderen en hield ze bezig op een creatieve wijze en wel zodanig dat deze kinderen, zoals ze vaak zeiden, het gevoel hadden er geheel bij te horen. In het begin, toen ze in Hengelo was en controle uitoefende op onder andere de verkeersbrigadiers, droeg zij een mal kek hoedje. Toen zij later haar rijbewijs bezat, droeg zij een helm en croste met haar scooter door Hengelo.
Op deze foto, gemaakt in 1973 tijdens haar afscheid toen ze met pensioen ging, wordt zij bedankt door de commissaris van politie in Overijssel. Bij haar afscheid kwam naar voren dat zij nu volop de gelegen kreeg lange bergwandelingen te maken, want daar was zij liefhebber van. Enkele jaren na haar afscheid kreeg ik haar dia-archief in handen. In die jaren ging zij op vakantie naar Zwitserland en Oostenrijk. Zij was ongehuwd en met haar vriendin maakte ze vele reizen. In dit archief heb ik vele alpenroosjes mogen aanschouwen. Wij denken terug aan Tante Pliesie Juf Smit als een vrouw die veel goed werk voor de jeugd van Hengelo heeft verricht en onder andere met haar antiknalactie haar tijd ver vooruit was en waar nu menig volwassene met een goede gevoel aan terugdenkt.
Tot een volgende keer,
Marinus van Rooy