HENGELO - In deel 27 van deze serie duiken we opnieuw in de geschiedenis van een bijzonder gebouw in onze stad.
Reeds aan de buitenzijde is te zien dat dit gebouw een bijzonder huis was in Hengelo. Dit is nu een van de huizen die vroeger gebouwd werden voor de fabrikanten. Gebouwd in 1879, de architect was J. Moll. De eigenaar en bewoner was de heer W. Hulshoff Pol, fabrikant van de textielfabriek de Hengelose Bontweverij gelegen aan Thiemsbrug/ Deldenerstraat. Deze woning was gelegen aan de Stationsweg, later toen de Beurs gebouwd was werd het de Beursweg. De weg was onverhard totdat de gemeente in 1880 besloot om 3000 gulden te besteden om de straat te verharden. U moet zich de situatie omstreeks 1900 wel anders voorstellen: links naast deze villa was toen de Hengelose Gasfabriek gevestigd en rechts was de B.P. Hofstedestraat nog niet aanwezig. Daar was de tuin van J.E. Stork die er zijn villa bewoonde rechts richting de Enschedesestraat. In 1923 overleed Hulshoff Pol. Het huis kwam in de verkoop en ook zijn andere eigendom: landgoed de Waarbeek. Het is interessant te weten dat Hulshoff Pol bevriend was met de bekende schilder Mondriaan, deze kwam regelmatig in Hengelo. Hulshoff Pol trok er met Mondriaan op uit om te schilderen. Als men dan in de Bondweverij vroeg naar Hulshoff, was zijn achtergelaten boodschap: "Ik ga m'n kop vrie maakn, ik wil vandaag gin geneul an mien kop." De Hengeloërs zagen de vrienden regelmatig in een koetsje wegrijden op een vrije dag om het kunstschildersvak uit te oefenen.
Nieuwe bestemmingen
Na het overlijden van Hulshoff Pol kwam aan de woonbestemming een eind, zijn vrouw was ook reeds overleden. Naast dit huis was omstreeks 1900 de Hengelose Gasfabriek gebouwd, nu de plaats van de schouwburg. Een merkwaardige feit is dat Hulshoff Pol had geweigerd gaslicht te gebruiken van de gasfabriek, wel was hij de eerste in Hengelo die elektrisch licht had van het Twents Centraal station, waar elektriciteit werd geproduceerd. Na de dood van Willem Hulshoff Pol kocht de R.K. Werklieden-Vereeniging het gebouw voor 18.887 gulden. Een verbouwing volgde, bestuurskamers en een toneelzaal werden gerealiseerd. Het kreeg de naam "Centrum" en was bedoeld voor de Werklieden-Vereeniging St. Jozef, voor Hengelo en omgeving. Het was niet alleen een gebouw om te vergaderen. Omstreeks 1930 werden er werklozencursussen gehouden, want het was crisistijd. Ook waren er zogenaamde kerstboomfeestmiddagen die ik mij zeer goed voor de geest kan halen. Voor de kinderen werd onder andere op Tweede Kerstdag een film vertoond van de Dikke & de Dunne. Later werden de werklozencursussen verplaatst naar het gymlokaal aan de Wetstraat, waar de werklozen ook moesten stempelen. Op 6 en 7 oktober 1944 tijdens het bombardement raakte het gebouw zwaar beschadigd. Na het herstel kocht Deters - die zijn zaak vernield zag bij het bombardement - dit pand gelegen op de hoek Stationsplein en Molenstraat. Ook Hotel Deters verdween weer. De R.O.N.O. (Radio Oost) werd geboren en had wel interesse. Met een stel op de historie beluste personen - waaronder ondergetekende - van het Historisch Museum trokken wij het gebouw in om achter het behang te kijken of Mondriaan een schilderstuk had achtergelaten. Het bleek ijdele hoop: niets gevonden. Radio Oost vertrok en na verwijdering van veranda en balkon kreeg het gebouw een horecabestemming. Enige tijd ervoor was met veel vertoon het Van der Dussenplein geopend. Daar is weinig van terug te vinden. Alleen de Hengelose Wind waait nog over de sierbestrating.
Marinus van Rooy