De grootste
Op verzoek van het Schrijverscafé in Hengelo moet ik na gaan denken over de vraag welk boek de meeste indruk op mij gemaakt heeft en zou ik aanraden bij anderen. Je kan de vraag uiterst serieus nemen en rationeel benaderen, maar dan kom je niet verder dan een lange lijst met namen, titels en ISBN-nummers. Je kunt je ook beperken tot één genre, of tot literatuur, of tot kunstboeken, of….. De opdrachtgever adviseerde het verhaal toe te spitsen op de Nederlandse literatuur in de 20-ste eeuw, maar je mocht ook je eigen gang gaan Ik koos voor de meest invloedrijke boekwerken in mijn leven. Ik ben mijn eigen gang gegaan en schrok van het resultaat. Ik kan namelijk niet tot een andere conclusie komen, dan dat de Bijbel de grootste invloed op mij heeft gehad. Zo'n 15 jaar heb ik mijn vader dagelijks uit dit boek horen lezen. Berucht was zijn opmerking: "Dik woord, sla over." Hij shopte in de Bijbel, hij keek waar hij de vorige keer was gebleven, maar soms sloeg hij hele stukken over, bijvoorbeeld de geslachtsregisters met het beruchte woordje "gewon". "Pa, wat is dat?". "Dat moet je maar aan je moeder vragen.", zei hij en deed de pet naar voren voor zijn middagdutje. Psalm 119 sloeg hij over; te lang. Maar gelukkig waren er ook korte psalmen en die kende hij ook. Ook het Hooglied las hij niet. Wat bleef over? Juist, de verhalen van het prachtige scheppingsverhaal tot de visioenen van Johannes op Patmos. Bijbel lezen was zo'n ritueel, dat je niet meer hoorde wat vader las. Maar ik wilde vrij zijn, mij ontwikkelen, zelf nadenken en vanuit de Bijbel lukte dat niet. Bovendien deden andere boeken hun werk als tegengif, aangevuld met mijn eigen ratio, puberteit en volwassen worden. Lees bijvoorbeeld de apocrieve boeken; de boeken die de Bijbel net niet hebben gehaald en zoek uit waarom ze niet zijn opgenomen. Lees een inleiding in godsdienst sociologie; er gaat een wereld voor je open. Ik herkende in Maarten 't Hart voor het eerst een soortgenoot. Ik heb nagenoeg alle boeken van hem. Hij maakte mij mijn hang naar verhalen duidelijk. Toen kreeg ik als cadeautje van mijn echtgenote een kaartje voor een literair middagje in Hotel Oranje te Leeuwarden. Maarten kwam de zaal binnen in een grote, blauwe jurk als Maartje, die met de piepstem van Maarten ons op het hart drukte dat zijn verkleedpartijtje normaal was. Ik was verbijsterd, de man die bekend stond om zijn zuinigheid, kleedde zich in jurken van Frans Molenaar, die duizenden Euro's kostten. Ik ben in de pauze weggegaan. Zijn nieuwe boek kocht ik wel, maar een handtekening op de eerste pagina hoefde ik van haar niet.
In die periode schreef Maarten 't Hart zijn boek "God bestaat niet", waarin hij het niet bestaan van God wetenschappelijk probeerde te bewijzen en ik dacht:"Waar heeft hij het over? Zoals je het bestaan van God niet kunt bewijzen, zo kun je ook het niet bestaan van God niet bewijzen. Maar wat geeft dat? Als iemand vertroosting en rust vindt in het geloof, dan is dat toch prima en wie ben jij dan om te zeggen dat dat onzin is?" Ik heb op de oprit van zijn huis in Warmond gestaan en ik dacht:"Als ik nu gas geef, zie ik met een beetje mazzel de grootste verhalenverteller van Nederland." Ik heb de auto gedraaid en ben naar huis gereden; de man die de meeste indruk op mij heeft gemaakt, Nederlands grootsteQ verhalenverteller, kende ik al, die zat gevangen in een lange rij boeken op een plank in mijn bibliotheek. - Jan Visser