Nieuwe helden
Hoe is het mogelijk dat eeuwenoude instituten als kerken en politieke partijen bedreigd worden in hun voortbestaan? Zijn ze overbodig geworden, passen ze niet meer in deze tijd? Is het eigen schuld, dikke bult? Of ligt het dieper, is het een soort bewustwording van mensen, die overbodige ballast uit het verleden overboord gooien en hun eigen weg wel vinden? Er verdwijnen niet alleen gemeenschappelijk activiteiten, er vindt ook nieuwe groepsvorming plaats. Kijk naar FC Twente. Tienduizenden aanhangers hopen dat hun club Keukenkampioen wordt en blijven supporter ondanks de degradatie, met als argument: "Vooral nu heeft de club je nodig." Tienduizenden supporters reizen Max Verstappen achterna. Veel Nederlanders bezoeken voetbalwedstrijden van Dortmund en Schalke. Er zijn Nederlanders die wedstrijden bezoeken in Engeland of Spanje. Wat zoeken ze en heeft dit iets te maken met de leegloop van andere instellingen?
Als je ervaringsdeskundigen deze vragen stelt, dan zeggen ze dat je in elk geval als instituut met de tijd moet meegaan. "Omdat we het altijd zo gedaan hebben." is absoluut geen optie en stil staan is de doodsteek. Autoriteiten zijn niet automatisch ook een rolmodel. Maar blijkbaar hebben we toch voorbeelden nodig en wordt dat ingevuld door sporters, entertainers, deelnemers aan talentenjachten, etc.. Moderne helden, zoals de 12 kinderen in de spelonken in Thailand.
Het heeft te maken met regels, voorbeelden, normen, waarden en leemtes daarin. Onze oude helden vertrouwen we niet meer, die zijn door de mand gevallen. Ze verkochten gebakken lucht in de ogen van de moderne, Westerse mens. Misschien hebben wij mensen nodig waar we tegen op kijken en die held zijn, niet door afkomst of geboorte maar door eigen verdienste, door eigen kracht. Neem het koningshuis; een huwelijkspartner moest altijd van adel zijn om aan de vereisten van de koninklijke familie te kunnen voldoen. Een paar burgermeisjes op de Europese tronen en die mythe is omver gekegeld.
En ook de kerk heeft niet meer de waarheid in pacht, er zijn meerdere waarheden en daar mag je 1 uitpikken. Maar dat hoeft niet, je mag ook meerdere kiezen, of mengvormen. Ook de politiek heeft niet meer de waarheid in pacht. Geen klassenstrijd, of emancipatie, je zoekt het zelf wel uit. Als je hulp nodig hebt, dan verwacht je hulp van de overheid. Daar betaal je voor en niet alleen aan het loket, maar ook elk jaar door middel van een aanslag en de moderne burger wil zien wat hij voor zijn geld terug krijgt.
Alles heeft te maken met vertrouwen. En dat is er niet en dat komt ook niet terug. Daarvoor in de plaats komt een nieuwe zakelijkheid, waar de instituten zich bij aanpassen of de boot missen. De burger is al zover. Maar zijn de oude instituten er al klaar voor? Hoe staat het met het vertrouwen van de overheid in de burger? Ik denk dat daar nog wel het ééen en ander aan mankeert.
Jan Visser