Twickel, een landgoed volop in bedrijf
Het college van Gedeputeerde Staten heeft vorige week een werkbezoek gebracht aan het landgoed Twickel. In 2009 werd het 'Pact van Twickel' afgesloten om het landschappelijke en culturele erfgoed van het landgoed in stand te houden. Eind dit jaar wordt het Pact afgerond. Het college heeft een rondleiding en een presentatie gekregen op het landgoed over de stand van zaken.
Een groot landgoed met zorg beheren zonder in de rode cijfers te raken, hoe doe je dat in de 21e eeuw? Twickel, het grootste landgoed van Nederland bewijst dat het kan. 'Je hebt een lange adem nodig, je waait niet met alle winden mee en hebt oog voor de integriteit van het geheel', zegt Maurits van den Wall Bake, bestuursvoorzitter van de Stichting Twickel. Het college van Gedeputeerde Staten stapte vorige week op de fiets om te kijken naar de resultaten van het Pact van Twickel. Het pact werd in 2009 als gezamenlijk Kracht van Overijssel-programma in het leven geroepen voor het 4000 hectare grote gebied rondom Delden. Dit jaar loopt het programma ten einde. De uitdaging om het landschappelijk en cultureel erfgoed in de oksel van de A1/A35 in stand te houden, mét behoud van de landbouw als economische drager, lijkt ruimschoots te zijn geslaagd.
Wie de moeite neemt om landgoed Twickel eens te voet of op de fiets te verkennen, valt van de ene in de andere verbazing. Het landschap - nu vol bloeiende rodondendrons - oogt als een plaatje uit een glossy magazine. Niet alleen het kasteel als middelpunt staat er spic en span bij; ook de verspreide boerderijen en woningen liggen als opgepoetste parels tussen de bosjes en houtwallen. Alles ademt de sfeer van balans tussen mens en natuur. Maar achter die mooie buitenkant gaat een hoop hard werken schuil.
De pachtersfamilie Truitman staat op het erf tussen de fraaie Twickelse schuren het Overijsselse bestuur op de wachten. Vader Barend en zoon Walter melken op hun 74 hectare grote bedrijf 130 koeien, samen goed voor zo'n miljoen liter melk per jaar. De koeien staan nog op stal. Met een beetje geluk gaan ze binnenkort de weiden in. Dat schetst meteen één van de beperkingen van de melkveehouder in dit bijzondere landschap. Het kleinschalige landschap met hier en daar een boom, de beekjes en de hoogteverschillen zorgen ervoor dat het land lastig te bewerken is. 'Wij zijn fanatieke weiders', zegt Walter. 'Het liefst deden we de dieren al veel eerder naar buiten. Maar daarvoor hebben we niet genoeg ruwvoer. De houtwallen op ons land nemen veel ruimte in beslag en daardoor is de grasopbrengst minder dan bij een doorsnee bedrijf. Maar dat zijn dingen die we gewoon accepteren: we plegen hier nu eenmaal geen intensieve landbouw.' Hij investeerde al in zonnepanelen voordat er sprake was van het Pact van Twickel, maar draait nu mee in verschillende onderdelen van het programma.
Jaarlijks keert Twickel 250.000 euro uit aan de pachters ter compensatie van de beperkingen van boeren op kleine, grillig gevormde percelen. In het plan zijn allerlei maatregelen opgenomen voor duurzame en betere landbouwstructuur en wordt de verkaveling aangepast. Er wordt 25.000 m2 asbestdak vervangen en voor ruim 400.000 kW zonnepanelen gelegd. Karakteristieke Twickel-schuren en erven worden opgeknapt, de waterhuishouding en bodem worden verbeterd en de bedrijvigheid wordt verbreed (Beleef Twickel). In totaal is er al voor 1,8 miljoen euro aan werk uitgevoerd, waarvan de helft voor rekening van de pachters kwam. De rest komt van de stichting en het Pact, bestaande uit de provincie Overijssel, het waterschap, de regio Twente en de gemeenten Hof van Twente, Borne en Hengelo. Van de 45 pachters doen er al 35 mee aan één of meer deelprojecten.
De Truitmannen deden forse investeringen in hun bedrijf. Met de huidige lage melkprijs is dat geen sinecure. Maar Walter ziet de voordelen van het programma. 'Het is soms even de tanden op elkaar en doorzetten. Economische invloeden van buitenaf zijn niet in een maand te veranderen. Maar we zien de toekomst heel positief tegemoet!' Gedeputeerde Hester Maij, voorzitter van het Pact van Twickel, somt op wat er in de achterliggende jaren gedaan is op het landgoed. 'De gebiedsontwikkelingen Beckum en Oele, de Umfassingsweg, de waterverbetering, de Twickeler grensweg. De stadsrand Delden waarbij de routes vanuit het dorp naar het landgoed weer opengelegd worden, de asbestsanering en de opening van de heringerichte Hagmolenbeek. Landgoed Twickel leeft, met landbouw als financiële drager!'
Ondertussen is het ruim zeshonderd jaar geleden dat Herman van Twickelo huize Eysink - het latere Twickel - bij Delden kocht. Het landgoed bleef in de familie, langs de vrouwelijke lijn via de freules van Beckum tot aan baronesse van Heeckeren Wassenaer, die in de twintigste eeuw besloot dat het erfgoed voor de toekomst beter af was in de Stichting Twickel. Met nu vijftig medewerkers, ruim honderd vrijwilligers, vijftig bedrijven in vlees- en melkvee, akkerbouw, schapen, geiten en pluimvee, tuinen, park, heideveldjes en bossen, een zagerij en honderdveertig woonhuizen/boerderijen genereert Twickel op dit moment een jaaromzet van zes miljoen euro. Tenslotte zijn er nog de tweeduizend 'Vrienden van Twickel' en een landschapswinkeltje met mooie hebbedingen. 'Daar moet nog steeds geld bij', zegt rentmeester graaf Albert Schimmelpenninck lachend. 'Maar dat is geen ramp: ook dat hoort bij het landgoedbedrijf. Wat telt is de continuïteit van het geheel.' De belangrijkste verandering in de laatste decennia Twickel? 'Het landgoed is open gegaan voor de samenleving!'
