De Houtmaat

De Houtmaat

Deel 43 - Er waren in de vorige eeuw een tweetal steenfabriek in Hengelo. Ten Cate aan de Steenbakkerweg en de firma Rientjes aan de Sloetsweg. Deze steenfabrieken zijn reeds geruime tijd verdwenen. Zij moesten het veld ruimen voor machinale bedrijven waar alles in een grotere omvang geproduceerd werd. De steenfabrieken waren klein van omvang en de productie werd veelal handmatig verricht. Steenfabriek Ten Cate is opgeheven ergens in de zestiger jaren van de vorige eeuw. De firma Rientjes begon in 1936 na overname van een ander bedrijf aan de Sloetsweg en stopte in 1975. 

De klei die nodig was, werd gewonnen uit diep gegraven kuilen. Ongetwijfeld heeft u weleens gehoord van het kleigat bij de Vikkerhoekweg en IJselstraat. Ook klinkt u de naam Tichelhoeve/werk goed in de oren. Wat dacht u van ‘t vroegere zwembad ‘t Weusthag en Castorbad? Zo had Rientjes onder andere een kleigat op de Houtmaat. Er lag tot ongeveer 1960 een smal spoor aan de Houtmaatweg, waarmee de klei vervoerd werd naar de fabriek. Toen in 1958 de kleigaten van Rientjes begonnen dicht te groeien en de opstallen leegstonden, liet het toenmalige kerkbestuur van de St. Lambertusbasiliek het oog vallen op dit buitengebied. Kapelaan Hegge opperde het plan om een stichting op te richten met het doel voor alle Hengeloërs een recreatieoord te verwezenlijken en die stichting kwam er. Er was echter geen stuiver in kas. Rientjes, de eigenaar van het kleigat en omgeving, zag wel wat in dit plan om alles te verhuren. U moet niet vergeten het was een kleine 10 jaar na de Tweede Wereldoorlog. Er was niets, helemaal niets. De voorzitter de stichting kende een groot aantal middenstanders. Dat leverde de stichting 1.000 gulden op. In de diverse kerken werden bedelpreken gehouden met als resultaat dat 1 jaar na de oprichting er een beginkapitaal was van 2.500 gulden. Er wordt met Rientjes een huurcontract opgesteld en de handen gingen uit de mouwen. De vele vrijwilligers brachten voldoende plannen naar voren. Er moest een speeltuin komen, de vijver was met een afgebakend stuk zeer geschikt als zwembad voor kinderen. De rest van de vijver kon als roeivijver gebruikt worden. Speeltoestellen werden hier en daar gehaald, opgeknapt en geplaatst. Lekke roeiboten werden geschonken. De hulp was in de beginjaren voortreffelijk. Alles ging mondjesmaat, elk jaar werd er een plan opgesteld om te verwezenlijken. Ook werd de vijver gebruikt om te schaatsen (toen het nog vroor). De moeilijkheid die zich toen voordeed was dat de Houtmaat f. 0,10 intree van de kinderen en f. 0,25 van de volwassenen vroeg. De Hengelose IJsclub vroeg f. 0,50 en f. 1,-. Maar ook dit werd opgelost door het bestuur. Het grote voordeel was dat de stichting Houtmaat enkel met vrijwilligers werkte. Alle inkomsten konden naar eigen inzicht verdeeld worden. Een persoon van de stichting was Frans Groothuis. Hij ontplooide talloze ideeën. Een voorbeeld wil ik hier noemen. Deze Frans had een broer die pater was in het Limburgse land. Hij was leider en directeur van een internaat van moeilijk opvoedbare jongens. Deze jongens kwamen in het begin der zomervakantie naar de Houtmaat een week logeren. Bij de boerderij was een schuur gebouwd en men sliep op zolder. Er werd een boer in de omtrek gevonden waarvan verwacht werd dat hij een vracht stro bracht. Er was geen douche en met een ladder ging men de zolder op een slaapplaats voor 50 jongens was zo geregeld. Zwemmen moesten deze jongens ook kunnen. Een aantal vrijwilligers waaronder schrijver deze rubriek, gingen hand in hand in een rij om de diepte van de vijver te bepalen voor de veiligheid der vakantiegangers. Tot eind zeventiger jaren was de beste tijd van de Houtmaat. Op mooie zomer en winterdagen was een bezoekersaantal van 1500 personen normaal. De boerderij was inmiddels omgebouwd en een horecabestemming zorgde voor verdere inkomsten. Deze beschrijving behelst de tijd van 1950 -1975. De Houtmaat ontwikkelde zich er kwamen steeds meer aanvragen voor overnachtingen en ook de jeugd driedaagse werd er gehouden. Een groot aantal ouders heeft zich hier in de beginjaren met hun kinderen zondags vermaakt. Het is mij bekend er zijn ook relaties tot stand gekomen die nu na 50 jaar nog voortduren. Vijftig jaar verder in 2000 is het zover, de stichting houtmaat vrijwilligers voelt de last der jaren en heft zich met pijn in het hart op. De gemeente wordt eigenaar en een uitbater wordt gevonden. Het buitencentrum en de kleigaten van Rientjes bij de Topweg zijn er nog steeds.

Tot een volgende keer,

Marinus van Rooy