Stolperstein gelegd in Deldenerstraat

De werkgroep ‘Stolpersteine Hengelo’ legt op dinsdag 27 september aan de Deldenerstraat nummer 68 in Hengelo om 9.00 uur een Stolperstein voor Benjamin Mozes Leefsma. 

Hengelo - Benjamin Mozes was het zoontje van Heiman Leefsma en zijn tweede vrouw Johanna Zwarenstein. Samen met zijn ouders is hij in vernietigingskamp Sobibor op 23 juli 1943 vermoord. Hij was nog geen vier maanden oud.

Sinds 2014 legt de werkgroep “Stolpersteine Hengelo” ieder jaar ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de Holocaust zogenoemde ‘Stolpersteine’, betonnen klinkers van 10 bij 10 centimeter met een messing plaatje erop met daarin gestanst de naam, geboortejaar en datum en plaats van overlijden. De Stolperstein wordt gelegd voor het huis waar de slachtoffers van de Holocaust het laatst vrijwillig gewoond hebben, voordat de nazi’s hen hebben weggevoerd. In Hengelo is voor 168 Joodse slachtoffers een Stolperstein gelegd. Voor Benjamin Mozes Leefsma’s ouders zijn al Stolpersteine gelegd.

Na het plaatsen van de Stolperstein voor Benjamin Mozes Leefsma zal Eddy van Essen iets vertellen over het leven van de familie Leefsma. ‘’Als kind heeft hij na de Tweede Wereldoorlog in het huis van de familie Leefsma aan de Deldenerstraat nummer 68 gewoond. Zijn vader had daar een sigaren- en snoepwinkel. Van zijn ouders had hij wel gehoord, dat er vroeger in hun huis Joden hadden gewoond. Aan de deurposten zaten nog ‘mesoesa’s’. Een Joodse traditie waarbij perkamenten kokertjes met een Bijbeltekst erin aan deurposten worden bevestigd. Voor Eddy van Essen was dat een aanleiding om later op onderzoek uit te gaan naar deze familie’’, aldus de werkgroep. ‘’Heiman Leefsma was destijds gazant van de Israëlitische Gemeente in Hengelo, ook wel voorzanger genoemd. Vanaf 10 april 1943 mochten er geen Joden meer wonen in grote delen van Nederland, waaronder Hengelo. Het echtpaar Leefsma kreeg van de Duitsers toestemming naar Amsterdam te verhuizen waar de dochters van Leefsma uit zijn eerste huwelijk woonden. Zo vertrokken de Leefsma’s -Johanna hoogzwanger- noodgedwongen uit Hengelo. De dag na hun uitschrijving uit het bevolkingsregister is hun zoon, Benjamin Mozes op 1 april 1943 in Amsterdam geboren. Ruim twee maanden later zijn ze bij een razzia opgepakt en naar kamp Westerbork overgebracht. Op 20 juli 1943 worden ze vanuit kamp Westerbork op transport gezet en bij aankomst op 23 juli 1943 in Sobibor vermoord. Ook een andere dochter van Leefsma, Jetty, wordt op dezelfde datum in Sobibor vermoord, 32 jaar, onderwijzeres. Haar tweelingzus Elize wordt op 11 februari 1944 in Auschwitz vermoord. De andere drie dochters hebben de Holocaust overleefd, onder meer door te emigreren naar Palestina. Sara Hillesum, de eerste vrouw van Heiman Leefsma, stierf al voor de oorlog en ligt begraven op het Joods kerkhof aan de Dennenbosweg. In 1964 is in de Hengelose Es een straatnaam naar Heiman Leefsma vernoemd: de Leefsmastraat.’’