Zesde boek van Frank Krake nu uit!

De grootste bankoverval aller tijden vertelt het waargebeurde verhaal van een groep jonge mensen die zich verenigen in hun verzet tegen de bezetters. Van ongekende dapperheid, onvoorwaardelijke vriendschap en een ontluikende liefde, tegen de achtergrond van een alles verscheurende oorlog.

HENGELO - Nederland zucht al vier jaar onder de Duitse bezetting, als een groep vastberaden verzetsvrienden de wapens opneemt. De tijd van onzichtbaar en klein verzet is voorbij. Ze deinzen nergens voor terug, plegen overvallen, blazen spoorlijnen op en bevrijden twee maten uit het Huis van Bewaring. De leider daarvan is Derk Smoes, een ondergedoken bankmedewerker en gezocht door de nazi’s. Zijn rechterhand is de ondergedoken Rotterdamse politieman Douwe Mik. Na de hete verzetszomer van 1944 krijgen ze een gouden tip. In de kluizen van twee banken in het oosten van het land ligt meer dan 200 miljoen gulden. Cash. Na toestemming uit Londen slaan ze toe. De kisten vol buitgemaakte bankbiljetten verdwijnen veilig in een hooiberg. Zelfs Winston Churchill wordt op de hoogte gebracht van wat de grootste bankoverval ter wereld blijkt te zijn. De euforie is groot, maar niet overal. De Duitsers zijn beschaamd en woedend tegelijk. Ze zetten alles op alles om het geld terug te krijgen en de daders te pakken. Een beruchte oud-Gestapo officier van de Sicherheitsdienst krijgt de leiding over het onderzoek. De jacht is begonnen… 

Verbazing over geldbedrag

“Het verhaal over de bankroof is legendarisch, het werd in mijn jeugd al door mijn vader verteld”, zegt auteur en onderzoeker Frank Krake (53). “Pa is geboren en getogen in Almelo en was acht jaar toen de overval plaatsvond. Zoiets vergeet je niet en hij vertelde het door. Maar ik heb gemerkt dat het voor het grote publiek buiten Twente volkomen onbekend is. Als ik elders in het land vertel dat het verzet in 1944 een astronomisch groot bedrag onder de neus van de Duitsers roofde, staan ze je vreemd aan te kijken. Naar huidig geld omgerekend is die buit van 46,1 miljoen gulden maar liefst 300 miljoen euro waard. Dan is de verbazing compleet hoor! Vijf jaar geleden ben ik begonnen met onderzoek naar wat er werkelijk is gebeurd. Ik heb de nog in leven zijnde ooggetuigen gesproken en ook familie van betrokkenen, en heb gigantisch veel archiefonderzoek gedaan. Ik vond niet alleen in Nederland maar ook in Duitsland, Israël, Engeland en zelfs in Amerika een schat aan informatie in archieven. Zelfs een bandopname van één van de overvallers en een opname van de SS-kommandant van destijds.”

Geheime archieven

Krake vertelt over zijn onderzoek: “Een belangrijke datum voor mij was 1 januari 2021, toen een heleboel geheime archieven na 75 jaar eindelijk vrijgegeven werden. Ik had al heel wat nieuwe feiten ontdekt, daar kwamen nu nog meer echte scoops bij. Wat we bijvoorbeeld nog niet wisten was hoeveel indruk de roof bij de geallieerden maakte. Niet alleen het koningshuis en de regering in ballingschap werden direct op de hoogte gebracht. Ik vond na jaren zoeken zelfs documenten met het kopje TOP SECRET, die bevestigden dat zelfs de Engelse Prime Minister Winston Churchill over de geslaagde overval werd geïnformeerd door zijn staf. Bijna geen enkele andere verzetsactie heeft zoveel indruk gemaakt als deze bankoverval.”

Hengelo spil in pilotenlijn

“Ik heb geprobeerd de periode voorafgaand aan de bankoverval te ontleden. Het bleek dat Derk Smoes een onderduikroute had langs allerklei adressen tussen Vriezenveen en Emmen. In Drenthe heeft hij Douwe Mik ontmoet en zo is hij in het illegale werk rond de pilotenlijn gerold. Vanuit de zogenaamde Emslanderkampen, Duitse concentratiekampen op soms maar een paar kilometer van de grens, ontsnapten met regelmaat Franse krijgsgevangenen. Ook de bemanningen van neergestorte geallieerde vliegtuigen doken onverwachts op in Drenthe en dan had je nog Joodse vluchtelingen die naar het zuiden wilden. Deze mensen werden door de verzetsgroep rond Mik en Smoes geholpen. Ze werden geknipt en geschoren door kapper Dam uit Zwartemeer (de vader van kapper Dam uit Hengelo) en met een vervalst persoonsbewijs gingen ze op de trein van Nieuw-Amsterdam naar Hengelo, vaak begeleid door Douwe Mik. Daar werden ze opgewacht door een nieuwe schakel in de ontsnappingslijn.  De Hengelose groenteman Jules Haeck stond aan het hoofd van deze cel, geholpen door onder andere Fons Gerard. Zij vingen de vluchtelingen op en brachten ze onder op schuiladressen in de stad. Als de bevriende stationschef het sein veilig gaf, gingen ze per trein door naar Tilburg of naar plaatsen in Limburg. Vandaaruit ging de route in meerdere schakels via België naar Frankrijk, tot aan Gibraltar toe. Dat was Engels grondgebied en zo konden de piloten weer terugkomen naar Engeland.” Albert Wisman, een van de latere bankovervallers en afkomstig uit Borne, werkte bij de marechaussee in Hilvarenbeek. Hij haalde dan de vluchtelingen van het station in Tilburg en bracht ze na een paar dagen met zijn motor over de grens met België. Hij had de beschikking over een vervoermiddel, goud waard in die tijd, en had altijd een alibi paraat. Als een Duitse grenspatrouille hem snapte dan hadden ze het verhaal klaar dat hij de vluchtelingen had opgepakt omdat ze illegaal de grens overstaken. “Zo heeft hij tientallen krijgsgevangenen, piloten en Joden helpen vluchten naar het zuiden. En Wisman wist niet dat enkele schakels noordelijker ene Douwe Mik aan dezelfde pilotenlijn werkte. Later overvielen ze samen De Nederlandsche Bank in Almelo. Bizar toch?”

Dat is slechts een van de vele verhalen die het boek kleur geven. Nadat hij zoveel mogelijk feiten boven water had gekregen, verwerkte Krake die tot een spannend verhaal: “Ik wilde geen droge opsomming. Je moet echt meevoelen met de jongens die de kraak zetten. Gewone jongens, die maar één doel voor ogen hadden: Nederland moest vrij. Maar ze leefden ook een gewoon leven. En ja, daar kwam ook liefde in voor, tussen een verzetsman en een koerierster.”

ISBN: 9789082476453

€ 24,99

Verzet maakt in 1944 maar liefst 46,1 miljoen gulden buit

Linda Meijer