Column Hans Mulder: Proactief en reactief gedrag

Proactief en reactief gedrag zijn begrippen die informatie geven over hoe iemand is. Bij proactief gedrag denk je van tevoren na over hoe je wilt reageren en hoe jij zelf nieuwe dingen vorm geeft. Bij reactief gedrag gebeurt er iets, neem je iets waar en reageer je daar automatisch op.

Je komt in actie op aangeven van iets of iemand en laat het initiatief, zonder eigen invloed aan te wenden, bij de ander liggen. Het staat proactief gedrag in de weg. Iedereen heeft een keuze en is verantwoordelijk voor eigen handelen! Kijken naar jezelf en reflecteren op eigen handelen helpt daarbij.

Ik zeg dit vaak maar weet ook dat het voor veel mensen niet eenvoudig is. “Zo ben ik nu eenmaal en daarom kan ik er niets aan doen” hoor ik vaak zeggen. En daarin zit het probleem. Het gevoel dat je van alles overkomt zonder daar zelf invloed op te hebben heeft de overhand genomen. Het heeft je bijvoorbeeld de mogelijkheid om een knoop door te hakken afgenomen. Er is een situatie ontstaan waardoor het bereiken van resultaten verhinderd wordt.

Mensen die dit zeggen kunnen niet goed omgaan met kritiek en zijn defensief. Ze reageren reactief en passief. Efficiënt werken lukt niet (meer). Stephen Covey, de Amerikaanse auteur van de bestseller The Seven Habits of Highly Effective People zegt: ”Als je effectief wilt zijn moet je proactief zijn. We zijn allemaal in staat tot zelfreflectie. We weten daardoor wanneer we wel of niet effectief gehandeld hebben. We kunnen verantwoordelijkheid nemen voor onze keuzes”.

Reactief gedrag is echter niet altijd te voorkomen omdat er situaties kunnen ontstaan waar geen invloed op uit is te oefenen. Een proactieve houding helpt bij het goed omgaan met onverwachte zaken. In organisaties is het moeilijk samenwerken met mensen die een reactieve basishouding hebben. Het samen bereiken van doelen wordt hierdoor moeilijker. Samen in gesprek gaan helpt het probleem boven tafel te krijgen, die irritatie kwijt te raken en elkaar te helpen proactief te zijn en zo daar waar invloed op uit is te oefen het ook te doen.

Hans Mulder is eigenaar van hansmulderabc